Een goed leven start met een fatsoenlijk loon. Normaal gesproken, als de welvaart eerlijk zou verdeeld worden, als we een rechtvaardige economie zouden hebben, dan zouden onze lonen meegroeien met de prijzen én met de productiviteit. Als alles duurder wordt en we werken harder en beter, zouden we ook meer moeten verdienen. Zo zouden we onze koopkracht handhaven én allemaal delen in de winst. Winst die we samen creëren.
Maar helaas, de werkelijkheid is anders.
We werken in België steeds efficiënter, waardoor elk uur werk elk jaar meer oplevert. Dat is al zo sinds 2008. Maar raad eens? Onze lonen blijven achter. We creëren meer waarde, maar dat zien we niet terug in ons loon. In plaats daarvan gaat een steeds groter deel van de winst naar de aandeelhouders.
Loonnormwet
In België wordt de stijging van de lonen geregeld door een wet, de loonnormwet, die in 2017 nog werd verstrengd door de centrumrechtse regering Michel-De Wever. Die regering met N-VA, Open vld, MR en CD&V blokkeerde toen in feite de lonen voor de komende jaren.
De loonnormwet zegt eigenlijk dat onze lonen niet sneller mogen stijgen dan die in de buurlanden. Elk jaar kijkt de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven hoeveel dit verschil is. Maar er is een probleem: deze berekening houdt geen rekening met extraatjes voor werkgevers, zoals verminderingen op werkgeversbijdragen en loonsubsidies. Dit zorgt ervoor dat het lijkt alsof onze lonen sneller stijgen dan ze eigenlijk doen. Nemen we die extraatjes voor werkgevers wel mee in de berekening dan zijn de lonen in België sinds 1996 zelfs 5,7% minder snel gestegen dan in de buurlanden.
Daarbovenop zijn de loonsubsidies in België flink gestegen. In 2020 waren deze subsidies goed voor meer dan 9 miljard euro. Het gaat dan om subsidies voor nachtwerk, overuren en ploegenarbeid. Deze subsidies zijn de grootste economische steun die we in België hebben. Als je dit vergelijkt met de buurlanden, waar zulke subsidies bijna niet bestaan, dan zie je dat het verschil in loonkosten (de zogenaamde ‘loonhandicap’) tussen België en de buurlanden veel te hoog wordt ingeschat.
Breek ze open!
Dit alles wijst op een dringende noodzaak om de loonwet te herzien. We moeten echt opnieuw kijken naar hoe de lonen in België stijgen, zodat de verdeling van welvaart eerlijker wordt en ons economisch systeem rechtvaardiger. Het is hoog tijd dat de politiek dit aanpakt. De huidige situatie is niet alleen oneerlijk voor de werknemers, maar het is ook slecht voor de hele economie van ons land.