Armoedebestrijding moet in een volgende bestuursperiode prioritair zijn. Bestaanszekerheid is daarin de leidraad. Iedereen moet zekerheid hebben over morgen. Wij brengen alvast vijf strategische, sociale en sterke actiepunten aan.
Armoede is niet zomaar een probleem; het is een flagrante schending van een sociaal rechtvaardige samenleving. Het tast de kern van onze menselijke waardigheid aan en laat zien hoe ver we staan van een samenleving waarbij iedereen gelijke kansen krijgt. Beleidsmakers op alle niveaus moeten de strijd aangaan.
Sociaal en sterk
Een robuust sociaal vangnet is essentieel – dat moet helder gedefinieerd, gefinancierd en sterk zijn. Zo valt niemand door de mazen van het net. Eerlijke en waardige lonen en uitkeringen zijn daarin dus geen luxe , maar de standaard. De individualisering van sociale rechten moet dienen als het onmisbare sluitstuk van dit plan, om ervoor te zorgen dat elk individu de steun ontvangt die recht doet aan hun unieke situatie.
1. Trek uitkeringen op boven de armoedegrens
Ten eerste moeten de sociale minima omhoog tot minstens 10% boven de armoedegrens. Dit zorgt ervoor dat de meest kwetsbare bevolkingsgroepen een hogere levensstandaard verkrijgen en beter beschermd zijn tegen de risico’s van armoede. Maar liefst 90% van de sociale minima ligt al lange tijd onder de armoedegrens!
De weigering van de werkgevers om dit te verbeteren is aanstootgevend. Zonder aanpassing van de uitkeringen aan de stijging van de welvaart, zou de kloof met de armoedegrens zelfs nog groter zijn. De sociale minima zijn niet alleen een verzekering tegen inkomensverlies (door ziekte, werkloosheid, ouderdom …). Ze beschermen bovenal tegen armoede. Daarom is het fundamenteel dat ze worden opgetrokken tot boven de armoedegrens.
Het leefloon moet minstens tot de Europese armoedegrens. Zorgen dat het minimumloon voor levensonderhoud deze drempel bereikt of overschrijdt, is cruciaal om armoede te voorkomen en een basislevensstandaard voor iedereen te garanderen.
2. Individualiseer sociale rechten
Ten tweede dan, werk aan de individualisering van sociale rechten. Het is dringend nodig om het statuut samenwonenden af te schaffen. Dit statuut is bijzonder onrechtvaardig en kan ernstige financiële gevolgen hebben voor uitkeringsgerechtigden (zieken, gehandicapten, gepensioneerden, werklozen) die hun uitkeringen verminderd zien louter en alleen omdat ze onder hetzelfde dak wonen. Samenwonenden moeten dezelfde uitkering ontvangen op het niveau van alleenstaanden.
3. Weg met de versnelde verlaging van uitkeringen
Ten derde, degressieve werkloosheidsuitkeringen, uitkeringen die dalen in de tijd, horen niet thuis in onze sociale zekerheid. Wij eisen de de definitieve afschaffing ervan.
Degressieve uitkeringen leveren geen jobs op. Ze zijn vooral synoniem voor versnelde armoede. Vandaag leeft 1 op 2 werkzoekenden al in armoede! In 2022, tien jaar na de invoering van de versnelde degressiviteit, voerde de RVA een evaluatie uit. De conclusie luidde dat “er geen bewijs is van de kwantitatieve impact van de hervorming op de overgang naar werk”. Een versnelde degressiviteit werkt niet activerend. Als mensen de arbeidsmarkt betreden, ligt dat aan een betere economische context. Ook de OESO, een samenwerkingsverband van 38 landen om het sociaal en economisch beleid te bespreken – deed een uitgebreid onderzoek en vond geen enkel verband tussen de lagere uitkeringen en het opnieuw vinden van een job.
4. Laat uitkeringen gelijke tred houden met welvaart
Ons vierde punt gaat over de belangrijke welvaartsenveloppe, het budget voor verhogingen van de sociale uitkeringen boven de index zodat ze aangepast worden aan de gestegen welvaart en in lijn blijven met de evolutie van de lonen.
De verhoging van de sociale uitkeringen via deze ‘welvaartsenveloppe’ is voorzien bij wet, maar werkgevers koppelen onderhandelingen hierover aan loononderhandelingen. Ze misbruiken het budget voor de welvaartsaanpassing van uitkeringen als pasmunt in onderhandelingen over een interprofessioneel akkoord, het akkoord dat het kader vastlegt voor loononderhandelingen in de privésector.
Deze welvaartsenveloppe moet voor ons binnen de voorziene tijd berekend worden (tegen midden september van even jaren) en volledig toegewezen worden aan het verhogen van de sociale uitkeringen. De besteding moet losgekoppeld worden van het interprofessioneel loonoverleg.
Bij gebrek aan advies van de sociale gesprekspartners tegen 15 september van de even jaren, moet de wet voorzien in een automatische toepassing van de wettelijke parameters. Dit zorgt ervoor dat wie op een uitkering aangewezen is ook wat vruchten kan plukken van de steeds toenemende welvaart.
Duurzaam en structureel
Armoede pak je niet aan door 1 wonderoplossing. Dat vergt een duurzame, structurele en allesomvattende aanpak. Wij focussen de versterking van de sociale bescherming, het garanderen van een eerlijk en adequaat inkomen, en het tegemoetkomen aan de specifieke behoeften van kwetsbare groepen.
Andere eisen die de strijd tegen armoede versterken:
- Garandeer de automatische indexering van lonen, wedden en uitkeringen
- Verhoog het minimumloon verder richting €17/uur oftewel €2.800 per maand.
- De uitkeringen voor tijdskrediet, verlof voor medische bijstand of ouderschapsverlof moeten hoger, onder meer voor alleenstaande ouders.
- Verhoog het werkaanbod in de sociale economie
- Lever meer inspanningen op de sociale huurmarkt (meer bouwen)
- Verbreed het sociaal energietarief
- Verbreed het aanbod van kinderopvang
- Zorg voor degelijke pensioenen. Houd meer rekening met belastend werk, zodat wie hiermee te maken krijgt eerder met pensioen kan zonder inkomensverlies, geef iedereen recht op een volledig pensioen na 40 jaar loopbaan, zorg dat een pensioen altijd 75% is van het gemiddeld loon over de hele loopbaan (vervangingsratio).
- Garandeer de nabijheid, betaalbaarheid en kwaliteit van openbare diensten voor iedereen.
Op deze manier streven we naar een vermindering van armoede en ongelijkheid, en naar een verbetering naar een algeheel welzijn van de bevolking. Solidariteit, actie en menselijkheid staan daarin centraal.